Andropauza: Objawy niedoboru testosteronu, diagnostyka i skuteczne leczenie

Czym jest andropauza (zespół niedoboru testosteronu)?

Andropauza, fachowo nazywana zespołem niedoboru testosteronu (TDS) lub hipogonadyzmem o późnym początku, to zespół objawów klinicznych i biochemicznych związany ze stopniowym, postępującym z wiekiem spadkiem stężenia testosteronu we krwi. Szacuje się, że po 30. roku życia poziom tego kluczowego męskiego hormonu spada o około 1% rocznie. Gdy jego stężenie spadnie poniżej normy, pojawiają się charakterystyczne dolegliwości.

W przeciwieństwie do menopauzy, andropauza nie oznacza końca płodności i nie dotyka wszystkich mężczyzn w jednakowym stopniu.

Główne objawy niedoboru testosteronu

Objawy andropauzy są różnorodne i dotyczą sfery seksualnej, fizycznej i psychicznej.

Objawy w sferze seksualnej:

• Spadek libido: Obniżony popęd seksualny i mniejsze zainteresowanie seksem to jeden z najczęstszych i najbardziej charakterystycznych objawów.
• Zaburzenia erekcji: Trudności w osiągnięciu i utrzymaniu wzwodu.
• Zmniejszenie częstotliwości porannych i nocnych erekcji.
• Zmniejszona objętość ejakulatu.

Objawy fizyczne:

• Spadek energii i przewlekłe zmęczenie: Ciągłe uczucie braku sił i motywacji.
• Zmiana składu ciała: Redukcja masy mięśniowej i siły, przy jednoczesnym wzroście ilości tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy brzucha (otyłość brzuszna).
• Zmniejszenie gęstości kości (osteopenia/osteoporoza): Zwiększone ryzyko złamań.
• Redukcja owłosienia ciała i gorsza jakość skóry.
• Nadmierna potliwość, uderzenia gorąca.

Objawy psychiczne:

• Obniżenie nastroju, drażliwość: Wahania nastroju, skłonność do irytacji, "krótki lont".
• Problemy z koncentracją i pamięcią: "Mgła mózgowa", trudności w skupieniu uwagi.
• Spadek pewności siebie i motywacji.
• Zaburzenia snu: Trudności z zasypianiem lub częste budzenie się.
• W skrajnych przypadkach może rozwinąć się depresja.

🚨 KIEDY DO LEKARZA? Nie zrzucaj wszystkiego na wiek

Jeśli obserwujesz u siebie kilka z powyższych objawów, które utrzymują się od dłuższego czasu i negatywnie wpływają na Twoje życie, warto skonsultować się z lekarzem. Specjalistami, którzy zajmują się diagnostyką i leczeniem andropauzy są androlog, urolog lub endokrynolog. Pierwszym krokiem może być wizyta u lekarza rodzinnego, który zleci podstawowe badania.

Diagnostyka – jak potwierdza się andropauzę?

Diagnoza opiera się na dwóch filarach: występowaniu objawów klinicznych oraz potwierdzeniu niskiego poziomu testosteronu w badaniach krwi. Kluczowe badania to:

• Oznaczenie stężenia testosteronu całkowitego: Badanie należy wykonać rano (między 7:00 a 11:00), na czczo, ponieważ wtedy poziom testosteronu jest najwyższy.
• Opcjonalnie: Oznaczenie stężenia testosteronu wolnego, globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG), hormonu luteinizującego (LH) i folikulotropowego (FSH).

Lekarz zleci również inne badania w celu oceny ogólnego stanu zdrowia (morfologia, lipidogram, glukoza) oraz badanie prostaty (badanie per rectum i oznaczenie PSA).

Leczenie – terapia zastępcza testosteronem (TRT)

Gdy diagnoza niedoboru testosteronu zostanie potwierdzona, najskuteczniejszą metodą leczenia jest terapia zastępcza testosteronem (TRT). Jej celem jest uzupełnienie niedoboru hormonu i przywrócenie jego stężenia do fizjologicznego poziomu. Może być podawany w formie:

• Zastrzyków domięśniowych (co kilka lub kilkanaście tygodni).
• Żeli lub plastrów do stosowania na skórę.

Prawidłowo prowadzona terapia TRT jest bezpieczna i przynosi znaczącą poprawę w zakresie objawów: wzrost energii, poprawę nastroju i libido, wzrost masy mięśniowej i redukcję tkanki tłuszczowej. Wymaga jednak stałego monitorowania przez lekarza i regularnych badań kontrolnych.

Styl życia a poziom testosteronu

Nawet bez terapii hormonalnej, zmiana stylu życia może pomóc w łagodzeniu objawów i naturalnym wsparciu produkcji testosteronu:

• Aktywność fizyczna: Szczególnie trening siłowy i interwałowy o wysokiej intensywności (HIIT).
• Zdrowa dieta: Bogata w zdrowe tłuszcze, białko, cynk (ostrygi, czerwone mięso), magnez i witaminę D.
• Utrzymanie prawidłowej masy ciała: Otyłość, zwłaszcza brzuszna, nasila spadek testosteronu.
• Wysokiej jakości sen: To podczas snu produkowana jest największa ilość testosteronu.
• Redukcja stresu: Wysoki poziom kortyzolu (hormonu stresu) obniża poziom testosteronu.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania